Trądzik pospolity (inaczej acne vulgaris) jest jedną z najczęstszych chorób skóry dotykających młodych Polaków. Szacuje się, że ponad 3 milionów osób boryka się z jego uciążliwymi objawami. Choć okres dojrzewania znacznie zwiększa ryzyko występowania zmian skórnych, do populacji osób chorych należą nie tylko nastolatki, ale coraz częściej również osoby dorosłe.
Trądzik jest przewlekłym schorzeniem zapalnym i wiąże się z pojawianiem się wykwitów skórnych o charakterze zaskórników, grudek, krost i torbieli zlokalizowanych najczęściej na twarzy, szyi, plecach, klatce piersiowej a także ramionach. Ich nasilenie może wahać się od łagodnych aż po ciężkie i trudne do leczenia postacie zapalne. Geneza tego zaburzenia jest wieloczynnikowa. Do głównych przyczyn zalicza się skłonność do łojotoku i intensywnego rogowacenia, nierównowagę hormonalną, obecność bakterii, obciążenie genetyczne a także czynniki zewnętrzne.
Zmiany hormonalne
W okresie pokwitania organizm zaczyna wydzielać hormony płciowe, które wypływają na sebocyty i keranocyty – komórki, z których zbudowany jest gruczoł łojowy. Mowa tutaj przede wszystkim o androgenach, które powodują powiększenie gruczołów i zmiany w sekrecji łoju. Najbardziej aktywny w tym procesie jest testosteron i dihydrotestosteron (DHT). Powstają one w nadnerczach, a to, jak działają na skórę może wiązać się zarówno z ich obfitą obecnością we krwi, jak i zwiększoną biodostępnością.
Nadmierna produkcja sebum
Łój jest mieszanką trójglicerydów, wosków, kwasów tłuszczowych, skwalenu i cholesterolu. W naturalnych warunkach jest całkowicie jałowy, a jego zadaniem jest ochrona i natłuszczanie powierzchni skóry. Jeżeli gruczoły łojowe produkują zbyt dużo sebum i jednocześnie dochodzi do zwiększonego rogowacenia naskórka, jego nadmiar może zapychać pory (ujścia mieszków włosowych) powodując powstawanie zaskórników. Te z kolei stwarzają doskonałe warunki do rozwoju bakterii oraz stanu zapalnego, objawiającego się w postaci wyprysków.
Szkodliwe bakterie
W zmianach trądzikowych bardzo często obecne są bakterie z rodzaju Propionibacterium acne, Staphylococcus epidermidis oraz drożdżopodone grzyby Malessezia furfur. Drobnoustroje takie posiadają zdolność hydrolizy trójglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych. Te z kolei działają drażniąco i prowadzą do powstawania kolejnych zmian skórnych. Badania dowodzą, że skóra osób cierpiących na trądzik jest skłonna do podobnej do alergii, nadmiernej reakcji immunologicznej na antygeny bakterii Propionibacterium.
Skłonności genetyczne
Choć wpływ genów na powstawanie trądziku wciąż nie jest do końca poznany, uznaje się, że duże znaczenie ma tutaj dziedziczenie wielogenowe. Przekazywana z pokolenia na pokolenie nadwrażliwość aparatu włosowo – łojowego przyczynia się do zwiększenia podatności na tę chorobę.
Stres i nieregularny tryb życia
Duży udział w genezie i nasilaniu objawów mogą mieć czynniki zewnętrzne. Stres nie wpływa korzystnie na kondycję skóry i może zaostrzać objawy trądzikowe. Uwalniany wówczas kortyzol moduluje działanie sebocytów i powoduje zwiększenie aktywności gruczołów łojowych, o zwiększeniu pocenia nie wspominając. Dieta bogata w składniki przetworzone, o wysokim indeksie glikemicznym i uboga w białko również może utrudniać utrzymanie zdrowej cery. Im więcej cukrów w spożywanych posiłkach, tym większa szansa na rozwój bakterii. Leczenie farmakologiczne często przyczynia się do pogorszenia przebiegu choroby. Glikokortykosteroidy i środki przeciwdepresyjne mogą zmieniać wrażliwość skóry. Nie zapominajmy też o wpływie kosmetyków. Skóra nadmiernie przesuszona i podrażniona ich działaniem może mieć większą skłonność do tworzenia wykwitów zapalnych, dlatego nie warto przesadzać z ich ilością.
